Forum Wiceprzewodniczącego Sejmowej Komisji Infrastruktury

piechocinski

Między Rządem a Sejmem

Dezyderat nr 4

Komisji Infrastruktury
uchwalony na posiedzeniu w dniu 23 maja 2006 r.

do Prezesa Rady Ministrów
w sprawie wdrożenia ustaw o finansowaniu infrastruktury
kolejowej

Komisja Infrastruktury wyraża głębokie zaniepokojenie niewdrożeniem do tej pory przepisów ustaw uchwalonych w grudniu 2005 r.:
- o Funduszu Kolejowym,
- o finansowaniu infrastruktury transportu lądowego,
- o zmianie ustawy o transporcie kolejowym,
dotyczących między innymi dofinansowania infrastruktury kolejowej oraz międzywojewódzkich i międzynarodowych przewozów kolejowych osób.
Środki finansowe na powyższe cele zostały ujęte w ustawie budżetowej na 2006 r.
Komisja Infrastruktury zwraca się do Pana Premiera z prośbą o podjęcie działań mających na celu realizację uchwalonych przez Sejm RP ustaw.
Brak tych środków finansowych powoduje zakłócenia w płynności finansowej spółek kolejowych, co w konsekwencji przekłada się na wzrost zadłużenia wobec przede wszystkim dostawców energii elektrycznej dla kolei, a ostatecznie istnieje zagrożenie zatrzymania ruchu pociągów w kraju.

Zastępca Przewodniczącego
Komisji

/Krzysztof Tchórzewski/

Warszawa, dnia 13 stycznia 2006 r.

Szanowny Panie Marszałku ,

W odpowiedzi na pismo z dnia 25 maja 2006 r. przesyłające Dezyderat nr 4 Komisji Infrastruktury uchwalony na posiedzeniu w dniu 23 maja 2006 roku w sprawie wdrożenia ustaw o finansowaniu infrastruktury kolejowej z upoważnienia Prezesa Rady Ministrów przedstawiam następujące stanowisko .

W dniu 2 czerwca 2006 r. podpisana została z PKP Polskie Limie Kolejowe S.A. umowa trzyletnia o dofinansowanie utrzymania i remontów infrastruktury kolejowej oraz z PKP ,, Przewozy Regionalne’’ sp. z o.o i PKP Intercity sp.z oo trzyletnie umowy ramowe i umowy roczne na 2006 rok o dofinansowanie kolejowych pasażerskich przewozów międzywojewódzkich i międzynarodowych wykonywanych na obszarze Rzeczypospolitej Polskiej w ramach usług publicznych .

Umowy te stanowią wykonanie przepisów znowelizowanej w dniu 16 grudnia 2006 r. ustawy o transporcie kolejowym oraz ustawy z dnia 16 grudnia 2006 r. o finansowaniu infrastruktury transportu lądowego ( Oczywisty błąd komputerowy-mowa o roku 2005-Janusz Piechociński ) , które umożliwiają dofinansowanie zadań , o których mowa wyżej ze środków budżetu państwa .
Podpisanie umów umożliwiło rozpoczęcie przekazywania tych środków zarządcy infrastruktury i przewoźnikom kolejowym .
Na termin podpisania umów wpłynęło szereg czynników , wymagających szczegółowego omówienia i wyjaśnienia , które przedstawiam poniżej .

Prace nad przygotowaniem projektów umów rozpoczęto pod koniec listopada 2005 r., tj. równolegle do trwających w Sejmie RP prac nad „pakietem ustaw kolejowych”, które zawierały podstawę prawną do zawarcia tych umów. Zgodnie z przepisami znowelizowanej w grudniu 2005 r. ustawy o transporcie kolejowym , które weszły w życie w dniu 9 lutego 2006 r. konieczne było przygotowanie, wynegocjowanie i uzgodnienie 7 projektów następujących umów:
1) o dofinansowanie utrzymania i remontów infrastruktury kolejowej realizowanych przez PKP PLK S.A. w okresie 09.02.2006 r. -08.02.2009 r. ( umowa trzyletnia );
2) ramowej o świadczenie usług publicznych publicznych z „ PKP Intercity” sp. z o.o. – przewozy międzynarodowe ( umowa trzyletnia ) ;
3) o organizowanie, wykonywanie i dotowanie międzynarodowych kolejowych przewozów pasażerskich na obszarze Rzeczpospolitej Polskiej realizowanych przez „ PKP Intercity „ sp. z o.o. w ramach usług publicznych w okresie 09.02.2006 r.- 31.12.2003 r. ( umowa roczna )
4) ramowej o świadczenie usług publicznych z „ PKP Przewozy Regionalne” sp. z o.o. – przewozy międzynarodowe ( umowa trzyletnia )
5) o organizowanie, wykonywanie i dotowanie międzynarodowych kolejowych przewozów pasażerskich na obszarze Rzeczpospolitej Polskiej realizowanych przez „ PKP Przewozy Regionalne” sp. z o.o. w ramach usług publicznych w okresie 09.02.2006 r. – 31.12.2003 r. ( umowa roczna );
6) ramowej o świadczenie usług publicznych z „ PKP Przewozy Regionalne” sp. z o.o. – przewozy międzywojewódzkie ( umowa trzyletnia ) ;
7) o organizowanie, wykonywanie i dotowanie międzywojewódzkich kolejowych przewozów pasażerskich pociągami krajowymi realizowanych przez „ PKP Przewozy Regionalne’’ sp. z o.o. w ramach usług publicznych w okresie 09.02.2006 r. – 31.12. 2003 r. ( umowa roczna ) . (we wszystkich przypadkach chodzi o perspektywę 2006-2013 a nie 2006-2003- Janusz Piechociński )

Szczególnie istotnym elementem wszystkich ww. umów była część regulująca zasady przekazywania i rozliczania dotacji budżetowej ,której zapisy musiały spełnić wymagania wynikające z przepisów ustawy o finansach publicznych ,a jednocześnie być wykonalne dla podmiotów otrzymujących dofinansowanie. Przygotowanie i ostateczne ustalenie właściwych zapisów tej części wszystkich umów wymagało szeregu uzgodnień zarówno wewnątrz Resortu ,jak i z ww. spółkami PKP.

Negocjacje umów z przewoźnikami kolejowymi oraz z zarządcą infrastruktury obejmowały także szczegółowe uzgodnienia mające na celu określenie programu rzeczowego ,który został objęty dofinansowaniem ,w tym określenie kosztów ,które mogą być pokrywane ze środków budżetowych. Ostateczne uzgodnienie tego zakresu umów możliwe było jednak dopiero po uchwaleniu przez Sejm RP ustawy budżetowej na rok 2006 , tzn. po uzyskaniu pewności odnośnie ostatecznej wysokości dotacji budżetowych przewidzianych na dofinansowanie przewozów międzywojewódzkich i międzynarodowych oraz utrzymania i remontów infrastruktury kolejowej .

Ponadto celu zapewnienia prawidłowości wydatkowania środków budżetowych wszystkie umowy opiniowane były przez Ministra Finansów .

Niemniej jednak najważniejszą sprawą wymagającą uregulowania , od której uzależniony był termin podpisania umów było zagwarantowanie odpowiedniego poziomu dofinansowania przewozów międzywojewódzkich i międzynarodowych oraz utrzymania i remontów infrastruktury kolejowej w latach 2007 , 2008 i częściowo w 2009 r.
Zgodnie z przepisami ustawy o transporcie kolejowym ( art. 38a i art. 40 i 40a ) dofinansowanie ze środków budżetu państwa utrzymania i remontów powszechnie dostępnej infrastruktury kolejowej oraz kolejowych pasażerskich przewozów międzywojewódzkich i międzynarodowych w komunikacji krajowej realizowanych w ramach usług publicznych jest realizowane na podstawie umów zawieranych przez ministra właściwego do spraw transportu z zarządcą infrastruktury i przewoźnikami kolejowymi na okres nie krótszy niż trzy lata .Przepisy ustawy stanowią także , że w umowach tych należy określić poziom dofinansowania zadań objętych umowami w tym okresie .Określenie w umowach trzyletnich wielkości środków jakie zostaną przeznaczone w kolejnych latach na dofinansowanie zadań objętych umowami , możliwe było tylko przy jednoczesnym zagwarantowaniu , iż środki w wysokości wynikającej z umów zostaną przewidziane w ustawach budżetowych na następne lata . Gwarancją taką jest ustanowienie przez Radę Ministrów w drodze uchwał na podstawie z art. 117 ustawy o finansach publicznych odpowiednich programów wieloletnich określających limity wydatków budżetu państwa na cele objęte takimi programami . Programy takie stanowią podstawę do ujęcia w ustawach budżetowych w poszczególnych latach zadań i kwot dotacji na ich dofinansowanie w wysokości wynikającej z programów . Zgodnie z art. 117 ust.1. programy wieloletnie ujmowane są w wykazie stanowiącym załącznik do ustawy budżetowej na dany rok .

Uchwalenie przez Radę Ministrów programów wieloletnich , stanowiłoby podstawę dla Ministra Transportu do określenia wielkości dofinansowania zadań objętych programami w zawieranych trzyletnich umowach z zarządcą infrastruktury i przewoźnikami kolejowymi , a tym samym byłoby właściwym wykonaniem przepisów ustawy o transporcie kolejowym .

W związku z tym przygotowane zostały dwa programy pn.
1),, Dofinansowanie utrzymania i remontów powszechnie dostępnej infrastruktury kolejowej w latach 2006-2009’’
2) ,, Dofinansowanie międzywojewódzkich i międzynarodowych –prowadzonych na obszarze Rzeczypospolitej Polskiej –pasażerskich przewozów kolejowych , wykonywanych na podstawie umowy o świadczeniu usług publicznych latach 2006-2009’’
i wraz ze stosownymi projektami uchwał Rady Ministrów , po uzgodnieniach międzyresortowych zostały przekazane do rozpatrzenia przez Komitet Rady Ministrów, a następnie przez Radę Ministrów. W związku z tym , iż rozpatrzenie tych programów było kilkakrotnie odkładane , a następnie Rada Ministrów zdecydowała , iż będą przedmiotem obrad łącznie z projektem
,, Strategii dla transportu kolejowego do roku 2009 ‘’ , gdyż stanowią wykonanie części tej ,, Strategii …’’ odkładano termin podpisania umów. Z uwagi na rozbieżności dotyczące różnych elementów
,, Strategii …’’aktualnie nie jest możliwe określenie terminu jej przyjęcia przez Radę Ministrów , czego skutkiem jest również brak programów .

W ocenie resortu niezależnie od powyższego Programy te mogą być uchwalone przed przyjęciem „ Strategii… „ponieważ „ Strategia dla transportu kolejowego do 2009 roku „w części dotyczącej zagadnień związanych z dofinansowaniem z budżetu Państwa w utrzymania i remontów infrastruktury kolejowej oraz kolejowych pasażerskich przewozów międzywojewódzkich i międzynarodowych jest kontynuacją „ Strategii restrukturyzacji i prywatyzacji Grupy PKP S.A..”., przyjętej przez Radę Ministrów dniu 22 lutego 2005 r. wykonaniem której były ustawy kolejowe uchwalone w grudniu 2005.W zaistniałej sytuacji bez względu na brak ww. Programów ,podpisano umowy trzyletnią z PKP PLK S.A.o dofinansowaniu utrzymania i remontów infrastruktury kolejowej oraz trzyletnie umowy ramowe z przewoźnikami kolejowymi o dofinansowanie przewozów międzywojewódzkich i międzynarodowych bez określenia w tych umowach wielkości dofinansowania w latach 2007 ,2008,2009 oraz na ich podstawie przekazano w formie zaliczek środki w kwotach odpowiadających 1/11 części dotacji przypadającej dla każdego podmiotu w 2006 roku.

Nieco inaczej przebiega uruchomienie środków z Funduszu Kolejowego. Ustawa o Funduszu Kolejowym weszła w życie w dniu 09 lutego 2006 r. Zasady wydatkowania środków Funduszu wynikają zgodnie z artykułem 9 ustawy z programu rzeczowo-finansowego wykorzystania środków Funduszu ,zatwierdzonego przez Rade Ministrów. Ze względu na termin wejścia w życie ustaw o Funduszu Kolejowym , fakt, iż rok 2006 jest pierwszym rokiem funkcjonowania Funduszu ,a także brak doświadczeń w wykorzystywaniu tego rodzaju źródeł finansowania infrastruktury kolejowej ,pierwszy program obejmuje zadania ,które realizowane będą w ciągu jednego roku. Ponadto w związku z tym ,iż szacowane w wpływy z opłaty paliwowej na rachunek Funduszu w bieżącym roku zostały pomniejszone o wpływy za miesiące styczeń i luty ,a także nie ma żadnych innych źródeł wpływów na rachunek Funduszu ( np. kredyty ,obligacje ) przed podjęciem ostatecznych decyzji o zadaniach ,jakie będą dofinansowane z tych środków konieczne było przeprowadzenie szczegółowych analiz.

Prace nad programem rzeczowo-finansowym wykorzystania środków Funduszu Kolejowego ,który wstępnie szacowano ok.. 240 mln zł. rozpoczęto na początku bieżącego roku. Jednocześnie trwały prace nad przygotowaniem umowy Ministra Transportu z Bankiem Gospodarstwa Krajowego. Efektem tego było rozpoczęcie w pierwszych dniach kwietnia procesu uzgodnień międzyresortowych w ,toku ,których zgłoszono szereg uwag i zastrzeżeń . Jednocześnie BGK przedstawił skorygowane prognozy odnośnie wpływów do Funduszu w bieżącym roku ,zgodnie z którymi będą one niższe i wynosić będą ok. .215 mln zł.. Kwestionowano także sposób rozdysponowania tych środków. W związku z tym Program wymagał dokonania gruntownej korekty i ograniczenia jego zakresu rzeczowego.

Po wprowadzonych zmianach w roku 2006 ,zgodnie z Programem ,środki z Funduszu Kolejowego wydatkowane będą w następujący sposób :
-9.861,3 tyś. zł na inwestycje w infrastrukturze
-71.947,2 tyś zł. na remonty i utrzymanie infrastruktury kolejowej
-127.741,5 tyś . na pokrycie utraconych przez przewoźników kolejowych przychodów latach 2002 -2003 z tytułu obowiązujących ustawowych ulg taryfowych krajowych przewozach pasażerskich
-5.450 tyś zł .pozostawiono w rezerwie.

W dniu 22 czerwca bieżącego roku uchwała Rady Ministrów w sprawie zatwierdzenia Programu na rok 2006 została przyjęta przez Komitet Rady Ministrów. W związku z tym ,niezwłocznie po zatwierdzeniu Programu przez Radę Ministrów zostaną podjęte końcowe działania mające na celu uruchomienie środków Funduszu Kolejowego ,tzn. podpisane zostanie umowa pomiędzy Ministrem Transportu a Bankiem Gospodarstwa Krajowego ,uzgodniony plan finansowy BGK zgodnie z którym realizowane będą wypłaty z Funduszu oraz podpisana zostanie umowa z PKP PLK S.A.

Przedstawiając powyższe wyjaśnienia zapewniam ,iż trudna sytuacja finansowa spółek Grupy PKP , w tym szczególnie PKP PLK S.A. i PKP Przewozy Regionalne Sp. z oo. jest znana i z uwagi na to dołożono wszelkich starań ,aby możliwie jak najszybciej rozpocząć realizację ustaw „kolejowych „uchwalonych przez Sejm RP w grudniu 2006 roku (błąd komputerowy –chodzi o rok 2005 ),zapewniając jednocześnie prawidłowe wydatkowanie środków publicznych.