Forum Wiceprzewodniczącego Sejmowej Komisji Infrastruktury

piechocinski

Liberalizacja pasażerskiego transportu kolejowego

Parlament Europejski przyjął w drugim czytaniu pakiet trzech sprawozdań w sprawie projektów przewidujących liberalizację pasażerskiego transportu kolejowego, praw i obowiązków pasażerów oraz kwalifikacji personelu. Nie uzyskały wymaganej większości poprawki Komisji Transportu, które otwierały na konkurencję rynek przewozów pasażerskich nie tylko w transporcie międzynarodowym, ale także krajowym.

Liberalizacja przewozów

W przyjętym sprawozdaniu posła Georga JARZEMBOWSKIEGO (EPP-ED, DE) dotyczącym dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady liberalizującej rynek przewozów pasażerskich, posłowie uznali, że otwarcie sieci dla międzynarodowych przewozów pasażerskich od 1 stycznia 2010 r. jest nie tylko zasadne, ale i w pełni wykonalne. Zapisy przewidujące liberalizację także przewozów krajowych (w tym regionalnych i lokalnych) w 2017 roku, ale nie uzyskały wymaganej w drugim czytaniu bezwzględnej większości głosów. Do propozycji liberalizacji transportu krajowego niechętnie odnosiła się Rada. Teraz kwestia ta nie będzie już przedmiotem negocjacji w procedurze pojednawczej.

W marcu 2004 r. Komisja przedstawiła w ramach tzw. „trzeciego pakietu kolejowego” wniosek w sprawie przyjęcia dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady zmieniającej dyrektywę 91/440/EWG w sprawie rozwoju kolei wspólnotowych (COM(2004)139). Kluczowe elementy wniosku, którego podstawę stanowi pierwszy i drugi pakiet kolejowy to:

- Otwarcie krajowych sieci kolejowych państw członkowskich dla międzynarodowego transportu pasażerskiego z możliwością korzystania w sposób niedyskryminujący przez wszystkie przedsiębiorstwa kolejowe,

- Zagwarantowanie przewoźnikom prawa do zapewnienia podróżnym możliwości wsiadania i wysiadania na każdej stacji znajdującej się na trasach międzynarodowych, w tym na stacjach znajdujących się w tym samym państwie członkowskim (kabotaż),

- Ograniczenie otwarcia sieci w przypadku, gdy zagrażałoby to równowadze ekonomicznej usług przewozowych określonych w umowie dotyczącej świadczenia usług publicznych.

W przypadku państw członkowskich, w których międzynarodowe kolejowe przewozy pasażerskie stanowią ponad połowę obrotu w ruchu pasażerskim przedsiębiorstw kolejowych, otwarcie sieci miałoby nastąpić dopiero od dnia 1 stycznia 2012 r.

Prawa pasażerów

W kolejnym sprawozdaniu wchodzącym w skład tzw. trzeciego pakietu kolejowego autorstwa Dirka STERCKX (ALDE, BE) posłowie opowiadają się za objęciem pasażerów korzystających z transportu krajowego tymi samymi prawami i obowiązkami, jakie posiadają pasażerowie w przewozach międzynarodowych.

Kwestie, które reguluje projekt rozporządzenia dotyczącego praw i obowiązków pasażerów obejmują zakres informacji udzielanych pasażerom, odpowiedzialność w przypadku odniesionych obrażeń lub śmierci oraz pomoc pasażerom niepełnosprawnym.

Dobrą wiadomością dla pasażerów będzie przyjęcie zapisów, w których Parlament przyznaje prawo do rekompensat za opóźnienia pociągów w ruchu pasażerskim. Posłowie proponują rekompensaty w wysokości 25% ceny biletu w przypadku opóźnienia o 60 minut lub więcej i 50% ceny biletu w przypadku opóźnienia o 120 minut lub więcej, o ile winę za opóźnienie ponosi przewoźnik.

Operator sieci kolejowej musi zapewnić dostęp do stacji, peronów i środków transportu eliminując wszelkie bariery utrudniające wsiadanie lub opuszczanie pociągu. W przyszłości w pociągach obowiązkowe będzie tworzenie specjalnych miejsc lub stref do przewozu wózków dziecięcych, rowerów i sprzętu sportowego.

Personel pociągów

Projekt dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady w sprawie przyznawania świadectw członkom personelu pociągów zajmującym się prowadzeniem lokomotyw i pociągów w sieci kolejowej Wspólnoty wzbudzał najmniej kontrowersji członków Komisji Transportu.

Dyrektywa wprowadza system certyfikacji personelu pociągów potwierdzający posiadanie umiejętności, a także wiedzy technicznej oraz uprawnień do prowadzenia pociągów. Rada chce, aby postanowienia dyrektywy odnosiły się tylko do osób kierujących pociągami (maszynistów),. Posłowie chcieliby natomiast, aby obowiązywała wszystkich członków personelu, którzy wykonują czynności mogące wpływać na bezpieczeństwo pasażerów.

Wystąpienia polskich posłów w debacie

Bogusław LIBERADZKI przemawiając w imieniu grupy PSE przekonywał jak istotna jest rewitalizacja kolei, która "oznacza lepsze wykorzystanie potencjału i wykorzystywanie zalet kolei z punktu widzenia europejskiego systemu transportowego." W swym wystąpieniu poseł zgodził się z potrzebą liberalizacji przewozów międzynarodowych w roku 2010 akceptując stanowisko i propozycję Rady odnośnie roli regulatorów narodowych oraz ochrony wypełnienia funkcji użyteczności publicznej. Poseł Liberadzki powiedział, że akceptuje "liberalizację jako instrument, jako środek - tak, ale nie jako cel sam w sobie". Przypomniał także o poprawkach, które jego grupa wniosła, dotyczących propozycji opracowania w 2012 roku sprawozdania oceniającego skutki liberalizacji z roku 2010. Poseł odwołał się także do kwestii liberalizacji przewozów krajowych. "Możliwość liberalizacji w latach 2017-2022 proponujemy jako duży kompromis do rozważenia" - stwierdził.

Leopold Józef RUTOWICZ (UEN) poruszył kwestię rozwoju kolei wspólnotowych oraz alokacji zdolności przepustowej infrastruktury kolejowej i opłat, która powinna "zależeć od określenia funkcji i potrzeb na jej usługi, które determinuje gospodarka i podróżujący." Zdaniem posła rozwój kolei powinien wiązać się z "kooperacją z innymi środkami transportu". Ważną sprawą jest subwencjonowanie inwestycji szybkich kolei osobowych, a także rozwój trakcji towarowej. Poseł przywołał przykład Polski, która ma niewykorzystane linie szerokotorowe, na końcu których mogłyby powstać suche porty kontenerowe. "Odciążyłyby one niewydolny system drogowy i miały korzystny wpływ na środowisko" - powiedział poseł.

Poseł Stanisław JAŁOWIECKI (PPE-DE) wyraził zadowolenie z rezultatów osiągniętych w trakcie negocjacji prowadzonych w sprawie trzeciego pakietu kolejowego. W swej wypowiedzi deputowany podał przykład wzrostu przewozów pasażerskich w południowo-zachodniej Polsce i zwrócił uwagę, że do tej pory na terenie całego kraju notowano wyłącznie spadki. "Może jest to właśnie symptom tego, że linie kolejowe powoli stają się konkurencyjne wobec przewozów samochodowych" - powiedział i zaznaczył, że należy "uważać, aby tej tendencji nie zepsuć". W dalszej części swego wystąpienia poseł Jałowiecki mówił, że kolej powinna być konkurencyjna i by taka była musi być tania i dobrze zarządzana. "Koleje bardzo powoli wychodzą z długiej zapaści [...] nie możemy im narzucać nowych ciężarów, które znowu je przygniotą" - zakończył.